خبرنامه دانشجویان ایران: سالروز ولادت حضرت علی اکبر(ع) که در تقویم ما به نام روز جوان نامیده شده، فرصت خوبی است برای صحبت درباره جوانان و مشکلاتشان. به همین بهانه با دکتر مهدی تلوری هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و معاون و مشاور سابق سازمان ملی جوانان هم صحبت شدیم. این استاد دانشگاه در این گفت و گو به نقش و جایگاه جوانان در سیره معصومین علیهم السلام پرداخت و به بایدها و نبایدهای تعامل با جوانان اشاره کرد.
به گزارش خبرنگار «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ تبیین مفهوم جوانی کردن جوانان و اینکه چرا جوانان امروز از جوانان اوایل انقلاب بهتر هستند، بخش دیگری از این مصاحبه تفصیلی را به خود اختصاص می دهد. متن کامل گفت و گو با دکتر مهدی تلوری پیش روی شماست:
*نقش و جایگاه جوانان در متون دینی اسلام و سیره ائمه معصومین علیهم السلام به چه شکل بوده است؟
جوانان همواره در طول تاریخ، به رسالت انبیاء و رسل الهی گرایش بیشتری داشتند. پس از گذشت سه سال از بعثت پیامبر اکرم(ص) که سالهای بسیار سختی محسوب می شد، 75 نفر از افراد جذب اسلام شدند که همگی از جوانان بودند. در دوران پرفراز و نشیب زندگی حضرات معصومین علیهم السلام و دردوران خفقان بنی امیه و بنی عباس، معصومین افرادی را مامور کرده بودند که به سراغ نوجوانان و جوانان بروند.
همچنین، در مورد خصوصیت اصحاب حضرت حجت نیز روایت داریم که یاران حضرت مهدی(عج) همگی از جوانان هستند و پیرمردی در بین آنها نیست، مگر به اندازه نمک در طعام. در مورد بزرگانی که پیرو اهل بیت علیهم السلام بودند و در تاریخ سیاسی خودمان، حضرت امام خمینی(ره) مخاطبین اصلی خود را در دوران خفقان پهلوی، دوران پیروزی انقلاب و هشت سال دفاع مقدس جوانان بودند. انتخاب فرماندهان سپاه از بین جوانان در دوران هشت ساله دفاع مقدس و اعتماد به آنها موید این نکته است.
دلیل اصلی این موضوع نیز فطرت پاک جوانان است که طمعی به دنیا ندارند. شجاعت و جسارت در آنها دیده می شود و کمال طلب و حق جوهستند و تمام این مظاهر فطری در اسلام عزیز ما به وضوح دیده می شود.
*استفاده از جوانان در بدنه دولتها دارای چه مزیتی است و آیا دولت فعلی از این امتیاز استفاده کرده است؟
گرفتن یک آمار سرانگشتی از میزان استفاده دولت از عنصر جوانی در بین وزرا و معاونین آنها ما را به سادگی به پاسخ این سوال رهنمون می سازد. ظاهر قضایا نشان می دهد که دولت قطعا جوان نیست و شاید حتی دولت میانسال هم نباشد. اگر این شرایطی که دولت به وجود آورده را ادامه دهیم با یک تفاوت نسلی در بین مدیران روبرو می شویم و این یک مصیبت بزرگی است و در آینده نه چندان دور جوانانی به عرصه مدیریت خواهند رسید که هیچ سابقه مدیریتی به دلیل عدم اعتمادی که به آنها بوده، در کارنامه نخواهند داشت. کاملا جوان بودن مدیریت آینده کشور لطمات جبران ناپذیری را به کشور وارد خواهد کرد. کاری که دولت نهم شروع کرد و در دولت دهم شیب کمتری پیدا کرد کار پخته و خوبی بود. حضور جوانان به عنوان مشاور و سپس حضور در رده های مدیریتی ایده بسیار خوبی بود. در وزارت جهاد کشاورزی که تمام بدنه آن در سالهای 57 یا 58 وارد این وزارتخانه شدند، امروز بازنشته شده اند و این خطر بسیار بزرگی برای وزارتخانه های ماست. کاری که دولت انجام داده کار بسیار خطرناکی است و این به دلیل عدم آمادگی آنها برای حاکمیت بوده و هیچ برنامه ای و تیمی برای مدیریت کشور نداشتند که این ضعف اکثر دولتهای ما هم بوده است. تیمی هم که داشتند تیم اوایل انقلاب بوده است.
*روز 19 خرداد مقارن با ولادت حضرت علی اکبر(ع) و روز جوان است. با توجه به اینکه ما در طول تاریخ اسلام جوانان شایسته بسیار دیگری هم داشتیم، به اعتقاد شما چرا ولادت ایشان به عنوان روز جوان نامگذاری شده است؟
در آن زمان که این تصمیم گرفته شد، بنده معاون فرهنگی – اجتماعی سازمان ملی جوانان کشور بودم و به دنبال این بودیم که هفته جوان جزو مناسبتهای ملی ما در نظر گرفته شود که با آن موافقت شد. دلیل این موضوع نیز مشخص است، سن جوانی بر اساس یونسکو بین 15 تا 19 سال است و در اندیشه های دینی ما نیز، سن جوانی چند سال بالاتر در نظر گرفته شده است.
حضرت علی اکبر(ع) با 18 یا 19 سال سن، هم در ادبیات بین المللی یونسکو و هم در اندیشه های اسلامی به عنوان جوان محسوب می شوند و رشادتهای ایشان و اینکه از نظر رفتاری و خلقی و ظاهری شبیه ترین افراد به پیامبر اکرم بودند، بهترین شخص جهت انتخاب برای این روز بودند و دقیقا به مانند این هست که ما دوران جوانی حضرت رسول(ص) را به عنوان روز جوان در نظر گرفته ایم.
*بایدها و نبایدهای تعامل با جوانان چیست؟ عده ای بر این موضوع تاکید دارند که نباید به جوانان سخت گرفت، اساساً این سخت گرفتن یا نگرفتن به چه معناست و در مجموع این نکته را چطور ارزیابی می کنید؟
پاسخ این سوال بسیار مفصل است. حضرت علی(ع) در نامه بسیار مهمی که خطاب به فرزند بزرگوارشان حضرت امام حسن مجتبی(ع) دارند، قریب به این مضمون را فرمودند که: من در تربیت تو کوشیدم قبل از آنکه ... این نکته بسیار مهمی است. خانواده ها، آموزش و پرورش و کل حاکمیت نمی توانند در تربیت فرزندان خطاهای بسیار کنند و حق آنها را ادا نکنند و پس از رسیدن به سن جوانی بگویند که حال اجازه دهیم که خود جوان انتخاب کند. این حرف زمانی درست است که پدر و مادر در قبل از انعقاد نطفه و پس از آن و در دوران کودکی و نوجوانی، حق مطلب را ادا کرده باشند و بعد از این است که می توانند نتیجه بگیرند. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: هفت سال اول را اجازه دهید کودکان بازی کنند، هفت سال دوم را به کودکان آموزش دهید و هفت سال سوم، آنها را مشاور، وزیر و امین خود قرار دهید. یعنی اگر آن 14 سال را ما درست رفتار کنیم، فرزند به مرحله ای می رسد که می تواند مشاور ما شود. به جوانی که ما از نظر زیرساختهای علمی، دینی و اعتقادی آماده نکرده ایم حال بگوییم که در انتخاب آزادی و این خطاست. حکومت و ملت اگر وظایف خود را به درستی انجام دهند، قادر هستند که هم وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند و هم می توانند به عنوان وزیر و امین در کنار خانواده قرار گیرند. نکته بعدی این ست که وقتی ما حق جوان را به نحو احسن ادا نکرده ایم. اگر بگوییم که جوان را به حال خود رها کنید تا خود تصمیم بگیرد، فرافکنی کرده ایم. نه تنها جوانان، بلکه انسانها در سنین بالا هم نیاز به مشاوره دارند.
خداوند به پیامبر اکرم که عقل کامل محسوب می شوند، در سن بالای چهل سال فرمود که در حکومت باید مشورت بگیری، حال چطور ما می توانیم به جوانان بگوییم که بدون مشورت و نظرخواستن اتخاذ تصمیم کنید و انتخاب کنید؟ حکومت باید بستر رشد و تعالی انسانها را فراهم کند. نمی توان خرید و فروش موادمخدر، مشروبات الکلی و سلاح را آزاد بگذاریم و بعد به جوانان می گوییم که آزادید. حکومت نباید بستر فسق و فجور را در جامعه فراهم کند و بعد بگوید اگر در این شرایط جوان دست به انتخاب صحیح بزند و مرتکب گناه نشود، هنر کرده است.
*می گویند جوان باید جوانی کند، این جوانی کردن به چه معناست؟
من این جمله را از شخص مقام معظم رهبری شنیده ام که فرمودند: اجاز دهید جوانان، جوانیشان را بکنند، منتها ایشان سن جوانی را سن توحید و گرایش به عدالت و کمال می دانند. اگر شرایط و زمینه گناه را برای جوان فراهم کردیم و فساد را به وسیله ابزارهای مختلف در وجود جوان نهادینه کردیم، دیگر جوان نمی تواند جوانی کند. اجازه دهید مثالی بزنم. جوانی سن شجاعت است، حال جوانی سوار ماشین شاسی بلند و یا موتور تریل می شود و در خیابان ویراژ می دهد و از طرف دیگر وقتی صحبت از تحریم به میان می آید می گوید: کاری نکنید که اینقدر به ما فشار بیاورند. چنین فردی طاقت و شجاعت مقابله با قدرتهای ظالم و مستکبر را ندارد، اما رانندگی پرویراژ و پرخطرش در خیابان را به حساب شجاعتش می گذاریم. ببینید؛ ما در مصادیق گاهی دچار خطا می شویم. اگر جوان درمسیر فطرت الهی خود حرکت کند باید جوانیش را بکند. مگرجوانان ما در هشت سال دفاع مقدس جوانی نکردند، مگر بر روی مین ها نرفتند و با آرپی جی به مقابله با دهها تانک نرفتند. مگر در هویزه که تمامی آنها از جوانان بودند تا آخرین گلوله خود در برابر دشمن نجنگیدند و ایستادگی نکردند؟ متاسفانه ما اغلب ما از زبان کسانی می شنویم که جوان جوانیش را بکند که معتقدند جوان باید سوار ماشین شاسی بلند شود و در خیابانها به طور آزادانه ویراژ بدهد و بین ماشینها لایی بکشد! متاسفانه این قبیل از جوانان که دست به چنین حرکاتی می زنند اغلب دچار افسردگی هستند و به سرت به سوی موادمخدر می روند و در مرکز مشاوره خودم با آنها روبرو می شوم. آنها قدرت مواجهه با سختیها و مشکلات زندگی را ندارند، برای ازدواج هزارویک شرط و شروط دارند تا با کمترین دغدغه تن به زندگی زناشویی دهند و تن به مسئولیت پذیری نمی دهند. پس جمله، جمله صحیحی است، اما در مصادیق و بسترهای پرورش روحیه جوانی تفاوتها مشخص می شود.
*جدی ترین مسائل پیش روی جوانان در دهه چهارم پیروزی انقلاب چیست؟
جوان نسبتهای مختلفی با خود، جامعه و انقلاب دارد. جوان با بزرگترین معضلی که در مسیر تقوا، خودسازی و عمل به فطرت پاک و صدیقش روبروست، غریزه جنسی‌اش است که نظام هم حاضر نیست پاسخ این مسئله را بدهد. همه بزرگوارانی که باید پاسخ این دغدغه را بدهند سکوت کرده اند و تنها به توصیه های منبری اکتفا کرده اند. غریزه جنسی که از قوای الهی در وجود انسان است از راه ازدواج باید ارضاء شود، اما متاسفانه امروز جوان اصلا نیاز به ازدواج نمی بیند. اما نسبتی که جوان با انقلاب دارد را حضرت آقا در راه علم، عنوان جنبش نرم افزاری و تولیدعلم را مطرح کرده و بر آن تاکید کردند. امروز که شانس ورود به دانشگاه یکی به یک است و مهمترین سن جوانی جوانان ما هم به تحصیل می گذرد و در برابر تحریمها و فشارهای دشمنان راهی جز پیشرفت در مسیر علم نداریم، مهمترین دغدغه و مسئله پیش روی جوانان در نسبت با انقلاب، کسب علم و دانش است.
*به اعتقاد شما جوانان دیروز و اوایل انقلاب بهتر هستند یا جوانان امروز؟ شاید بتوان حدس زد که پاسخ شما جوانان امروز است، اما برای دوری از شعارزدگی، لطفا پاسخ خود را با بیان ادله و مستندات ارائه بفرمایید؟
اگر بخواهیم معدل بگیریم، حدس شما درست است و همین جواب می شود.
*معدل بر اساس چه مختصات و پارامترهایی؟
مختصات متعددی داریم همانطور که شما در دوران دبیرستان و دانشگاه معدل 18 داشتید اما نمرات متفاوتی مثل 12، 7، 15 یا 20 در کارنامه درسی تان ثبت شده است. من معتقدم که اگر معدل بگیریم جوانان امروز بهترند، اما اگر برویم دنبال شاخصها در برخی موارد جوانان امروز برترند و در برخی موارد دیگر جوانان اوایل انقلاب. این معدل هم باطن ما و حکومت را به تصویر می کشد.
*جوانان امروز ما در چه درسی نمرات بالای گرفتند که می توانیم امروز ادعا کنیم دارای معدلی بالاتر از جوانان دیروز هستند؟
ما اگر نمره ای می خواهیم بدهیم باید یکسری ملاحظات را در نظر بگیریم. به طور مثال: در دانشگاه شریف دانشجویان به سختی معدل 17 می گیرند، اما شاید دانشجویانی در یک دانشگاه صنعتی دیگر با سطحی پایینتر نمره بالاتری کسب کنند. آیا آزمون آنها یکسان بوده است؟ ما اگر بدانیم که جوانان امروز ما در چه دورانی و با تحمل چه فشارهایی در مسیر اخلاق حرکت می کنند و قبول کنیم که جهاد با نفس، جهاد اکبر محسوب می شود و فضیلتش از جهاد مسلحانه بیشتر است، می بینیم که معدل آنها بالاتر است. من دو تا سه هزار دوست شهید دارم با قاطعیت عرض می کنم که برخی از آنها اگر در این دوران می زیستند، در برابر مشکلاتی مثل فضای مجازی که جوانان با آن روبرو هستند، چطور می توانستند مقابله کنند؟ اگر دو زمانه را در برابر هم قرار دهید، در معدل گیری شما قطعا تاثیرگذار می گذارد چون نوع امتحانات با هم کاملا متفاوت است.
*از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، سپاسگزاریم.
گفتگو از میثم آخوندی